2.2 Buitengebied | Jaarverslag en jaarrekening 2020

2.2 Buitengebied

Doelstellingen

Hoe ver zijn we met het realiseren van onze doelstellingen?

Het besef dat het buitengebied een cruciale rol speelt in de transities van klimaat, energie en landbouw is in 2020, ook landelijk, nog duidelijker geworden. Dat komt ook terug in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en de Provinciale Omgevingsvisie (POVI).

In onze gemeente speelt dit onder meer in intensieve discussies over waterveiligheid, de Duurzame Polder, vanuit de landelijke en provinciale discussies over landbouw alsook de behoefte aan groene ruimte om te kunnen ontspannen en recreëren in de eigen directe omgeving, zeker in deze tijd. Dus is een integrale aanpak nodig om tot een nieuw vitaal en toekomstbestendig evenwicht te komen in ons buitengebied. Dat vertalen we in Oss via het opstellen van onze Gebiedsvisie Vitaal Buitengebied, als onderdeel van de op te stellen Omgevingsvisie.

In 2020 hebben we in deze context visies gevormd op deelonderwerpen. Dit deden we parallel aan lopende uitvoeringstrajecten en als start voor nieuwe initiatieven en activiteiten.

Wat hebben we hiervoor gedaan?

We zorgen voor een integrale aanpak gericht op vitalisering en toekomstbestendigheid van het buitengebied

We zijn gestart met het opstellen van de Gebiedsvisie Vitaal Buitengebied. De discussienota is besproken in de Opiniecommissie Ruimte eind 2020. In 2021 komen we met een nader uitgewerkte concept gebiedsvisie. Dit mede op basis van participatie door stakeholders, omwonenden en overige inwoners.
In het kader van de waterveiligheidsmaatregelen langs de Maas is naast het al jaren lopende traject Meanderende Maas (Ravenstein-Lith) de verkenning van het dijkentraject Ravenstein – Cuijk opgestart met een intentieverklaring die ook wij hebben ondertekend. Voor de Meanderende Maas is het voorkeursalternatief vastgesteld en wordt gewerkt aan de vertaling daarvan in een voorlopig ontwerp. Wij participeren nadrukkelijk in dit project. Daarbij zetten we ons ervoor in om aan het primaire doel van waterveiligheid gebiedsverrijkende doelen te koppelen zoals economie, natuur, recreatie/toerisme en erfgoed. Met cofinanciering proberen we extra impulsen te geven om deze koppelkansen te pakken.
Binnen de samenwerking in de Maashorst is gekozen voor een nieuwe richting en bestuurlijke opzet die we in de eerste helft van 2021 concretiseren in een Osse aanpak.
De vele concrete initiatieven en activiteiten met betrekking tot ons erfgoed hebben alle beschikbare capaciteit gevergd. Daarvoor hebben we het visie-traject beperkt tot het religieus erfgoed met behulp van de stuurgroep van onafhankelijk deskundigen. Capaciteitsuitbreiding moet het mogelijk maken de visievorming in 2021 te verbreden.
We zijn aangesloten bij de regiodeal waarmee onze regio NO Brabant extra middelen verkregen heeft van het Rijk. Bij twee projecten zijn wij initiatiefnemer (pilot energie uit mest en circular food center), bij andere projecten kunnen we in de toekomst aansluiten als deelnemer.
De bestaande organisatie was niet berekend op wat speelt in het buitengebied en onze ambities daarin. Daarom hebben we geïnvesteerd in versterking van de organisatie middels een andere opzet en uitbreiding van de ambtelijke organisatie. Om daarmee het fundament te versterken om structureel onze ambitie en visies tot leven te brengen.

We spelen adequaat in op de transitie landbouw

De Landbouwvisie wordt ontwikkeld binnen een dynamische en spraakmakende context. Hierover hebben we gesproken in de Opiniecommissie. Er liggen twee beleidsnota’s voor ter besluitvorming aan de gemeenteraad: “De toekomst van de landbouw in Oss” en “Beleid voor Vrijkomende Agrarische Bedrijven en Bedrijfsbebouwing”.
Oss manifesteert zich nadrukkelijk in bovenlokale samenwerkingsverbanden zoals de regio en in besprekingen met de provincie Noord-Brabant en binnen en buiten de sector over de transitie.
Met de Kopgroep Transitie Landbouw van de regio werken we in regionaal verband samen aan diverse dossiers. Onder andere aan ODE (Onderzoekscentrum Duurzame Eiwitten en we trekken zoveel mogelijk samen op in het provinciale traject Plan MER mestverwerking.
Naar aanleiding van de nieuwe provinciale regels voor emissiearme stallen zijn we gestart met een inventarisatie wat dat voor de Osse boeren en met name voor de rol en werkvoorraad voor ons als gemeente betekent. We verwachten veel vragen en aanvragen in de periode tot aan 2024.
Ook in 2020 zijn er diverse aanvragen binnengekomen van agrariërs die zich oriënteren op stoppen. We faciliteren die zo goed mogelijk vanuit de bestaande kaders. In het kader van de Warme Sanering Varkenshouderij (WSV) hebben we met de vier aanvragers die een aanbieding van het Rijk hebben gekregen, overeenstemming bereikt over een maatwerk oplossing.
We hebben onze inzet op het mestdossier gecontinueerd. Daarnaast spreken we met agrariërs, de regio en de provincie Noord-Brabant over alternatieve oplossingen. Vanuit de opdracht van de gemeenteraad stellen we ons op in de regionale meningsvorming en plan MER. Ons verzet tegen de grootschalige mestfabriek loopt door. De rechter heeft het Provinciale InpassingsPlan in tact gelaten. Nu richten we ons op het milieutraject.
We willen ruimte bieden aan innovatie en zijn daarover met diverse initiatiefnemers in gesprek. Zoals de pilot energie uit mest, over een ‘Herenboer’-achtig concept, mogelijkheden voor uitbreiding van de pilot zonnepanelen en groentekweek, een bokashi pilot, etc..

We versterken de infrastructuur voor recreatie en toerisme

We hebben de visie ‘Verbinden en Vertellen’ vastgesteld en zijn gestart met het uitvoeringsprogramma. Daarin werken we samen met het veld.
2020 Was een heftig jaar voor de ondernemers in recreatie en toerisme. Door de aanhoudende COVID-19 beperkingen is er nog weinig zicht op nieuw perspectief. Samen met de vertegenwoordiging van ondernemers hebben we door het jaar heen gekeken naar uitbreiding van mogelijkheden. Om Oss als gebied beter neer te zetten zijn we gezamenlijk gestart met de campagne “Bij ons om de hoek”. Deze campagne wordt goed ontvangen in onze eigen regio.
We hebben de overeenkomst met VVV NO Brabant beëindigd. De VVV winkel is per 1 januari 2021 dicht; we treffen voorbereidingen voor een nieuw fysiek infopunt in de stad dat in het voorjaar van 2021 open moet zijn.
We zijn gestart met een nieuwe samenwerking rondom de Maas. We herkennen in buurgemeenten, ook aan de overkant, vergelijkbare ambities als het gaat over het bevorderen van recreatie en toerisme rondom de Maas en de Maas te gebruiken voor promotie. We werken dit in 2021 uit in een concreet plan van aanpak, waarbij de eerste resultaten van de samenwerking zichtbaar moeten zijn in het toeristisch seizoen.
De eigenaar van de Lithse Ham heeft een visie opgesteld voor herontwikkeling en uitbreiding van het recreatiepark. We ondersteunen als gemeente de basisgedachte en faciliteren de planontwikkeling.
We hebben ons nadrukkelijker aangesloten bij Visit Brabant zodat wij en onze ondernemers gemakkelijker gebruik kunnen maken van hun faciliteiten. We krijgen een eigen landingspagina op hun website. Dit geeft goede kansen Oss ook buiten onze eigen regio te promoten.

We werken aan behoud en beleefbaar maken van ons erfgoed

Het afgelopen jaar zijn er veel aanvragen ingediend voor aanpassing van monumenten en bijbehorende subsidieaanvragen. Zo ook voor plantoetsen voor archeologie voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen.
We zijn voor de atoomschuilkelder, het pakhuis aan de Molenstraat en een woonhuis in Bossche Schoolstijl in Ravenstein procedures gestart ter aanwijzing als gemeentelijk monument en daarmee behoud van deze panden.
De herontwikkeling van het Sheddakencomplex is afgerond. Een mooi voorbeeld van herontwikkeling met behoud van erfgoed en monumentale waarden.
We hebben samen met regionale partners het voorstel aan de RCE (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed) gedaan om de grafheuvels in onze regio op te nemen in de historische canon van Nederland. Dat is helaas niet overgenomen.
De stuurgroep kerkenvisie heeft haar adviesrapport aan ons aangeboden. Hiermee hebben we een goed inzicht in de problematiek gekregen en een advies over aanpak en onze gemeentelijke rol. In onze eigen erfgoedvisie en –uitvoeringsprogramma zullen we hierop ingaan.
We hebben voorbereidingen getroffen voor het Kloosterpad in Megen (een provinciaal initiatief waarin we actief samenwerken) en de route Tempels langs de Maas (samen met ’s-Hertogenbosch). Voor die route zijn de tempelstenen van de tempel van Kessel voor het publiek beleefbaar gemaakt door middel van een 3D-reconstructie en een online tentoonstelling.
Het Zuiderwaterlinie programma heeft onder het nieuwe provinciebestuur een doorstart gemaakt. Het concept Zuiderwaterlinie heeft ons geholpen om bij het project Meanderende Maas aandacht te vestigen op de erfgoedaspecten en koppelkansen in te zetten (zie Erfgoeddeal bij het kopje integrale aanpak).
Erfgoed leeft in Oss. Dat zien we terug in initiatieven. Er zijn mooie initiatieven genomen zoals onder meer door de nieuwe eigenaren van de St Luciakerk en van verschillende andere panden.
In het beleefbaar maken speelt het Stadsarchief een cruciale rol, heeft bijvoorbeeld de Vrijstaat Ravenstein een sprekende aanpak gepresenteerd waarin wij participeren en voerde Jumbo van Bergen een succesvolle actie met hun historische plakboek.

We ontwikkelen een nieuwe aanpak van de Maashorst samenwerking

Al jaren wordt gezocht naar verbetering van de samenwerking in Maashorstverband. Met vanuit Oss de wens voor meer ruimte om gebiedsspecifieke ambities te ontwikkelen en het ‘Herpense Model’ te behouden Binnen de nieuwe richting en bestuurlijke opzet in Maashorstverband lijken beide doelen te gaan landen. In 2021 werken we dit uit. Vanuit Oss werken we in 2021 al zoveel mogelijk via deze principes. Dat betekent dat we niet met alle ambities van de andere Maashorst-partners meedoen.
Herperduin heeft in 2020 goed gefunctioneerd als fijne recreatieplek voor onze inwoners. Soms zo goed dat er maatregelen nodig waren om teveel drukte te voorkomen. Dit vraagt om het verder nadenken over de doorontwikkeling van Herperduin. En in dat kader ook over de balans tussen recreatie en natuur en over de mogelijkheden voor een tweede natuurpoort bij Hoessenbosch. Dat pakken we op in 2021 via de gebiedsvisie vitaal buitengebied.

Wat hebben we specifiek in het kader van COVID-19 gedaan?

Ontspannen en recreëren in eigen directe omgeving heeft door de beperkingen van de COVID-19-maatregelen een nieuwe dimensie gekregen. Met ons buitengebied bieden we daarvoor volop mogelijkheden. Dit biedt ook nieuwe kansen.
Consequentie daarvan is wel dat we bijkomende aspecten moeten aanpakken zoals drukte in bepaalde gebieden, verstoring van natuur, verkeer op de Maasdijk, afval bij strandjes e.d..
Zoals hiervoor genoemd zijn veel ondernemers in de vrije tijdseconomie geraakt in hun commerciële mogelijkheden en bijvoorbeeld ook de pontjes over de Maas. Wat daarvan op termijn de effecten zijn, is nog niet in te schatten.