Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing

Het COVID-19 (corona) heeft grote impact op de samenleving. Grote impact op sociaal, maatschappelijk en economisch gebied. We hebben in een apart hoofdstuk aandacht besteed aan:

• Financiële effecten COVID-19 crisis
• Financiële compensatie vanuit het Rijk
• Financiële ondersteuningsmaatregelen
• Belangrijke risico’s voor onze gemeente.

Risico’s:
De COVID-19 crisis loopt door en op dit moment kunnen we nog nauwelijks een inschatting maken wat de langere termijn effecten zijn van deze crisis.
Voor de “kortere” termijn zien we vooral risico’s op het gebied van:

1. Extra uitgaven (bijzondere) bijstand
2. Minder inkomsten parkeren
3. Minder inkomsten toeristenbelasting
4. Ondersteuning sociaal werkbedrijven
5. Extra uitgaven sport
6. Lagere retributies en leges
7. Lagere precario- en reclamebelasting
8. Extra uitgaven cultuurpodia
9. Extra uitgaven schuldhulpverlening
10. Ondersteuning jeugd- & Wmo

Dit zijn dezelfde risico’s die eerder uit landelijk onderzoek kwamen over het jaar 2020. Deze risico’s zijn nog steeds actueel.
Er blijft veel onzekerheid richting de toekomst. De impact is afhankelijk van aard en diepte van de crisis, de lengte van de periode waarin we leven in de 1,5 meter samenleving etc.. Verwacht mag worden dat risico groot en kans groot is, maar bedragen zijn op dit moment niet in te schatten.

Gelukkig zien we dat het Rijk meerdere compensatiepakketten aan ons heeft gegeven om extra kosten/ lagere opbrengsten op te kunnen vangen. In het aparte hoofdstuk is hiervan eren totaalbeeld gegeven. Inclusief de TOZO regeling telt dit op tot een totaalbedrag van circa € 23 miljoen.

Beheersmaatregel
We hebben hier meerdere maatregelen.

1. Actieve lobby richting het Rijk: we blijven ons hard maken voor voldoende compensatie vanuit het Rijk. We richten onze lobby op extra gelden voor jeugdzorg, volledige compensatie gevolgen abonnementstarief WMO, het verminderen van de zogenaamde opschalingskorting en op voldoende compensatie i.v.m. COVID-19.
2. Voor het jaar 2020 en 2021 zetten we de gelden in die we vanuit het Rijk hebben ontvangen voor compensatiemaatregelen. Mocht dit onvoldoende zijn, zetten we onze algemene reserve in, zoals afgesproken in de programmabegroting 2022-2025.

Risico
Door de invoering van het abonnementstarief is het aantal aanvragen in 2020 opnieuw fors gestegen. We zagen een stijging van het aantal klanten huishoudelijke verzorging ZIN met 1% per maand. Dit is een landelijk beeld. Het Rijk compenseert deze aanhoudende kostenstijging niet. Een besluit over een eventuele aanpassing van het abonnementstarief ligt bij een nieuw kabinet. We voorzien nog geen afvlakking van de groei. Hetzelfde beeld geldt voor de Wmo voorzieningen, vooral voor de vervoersvoorzieningen. Hierbij speelt ook dat we van één leverancier nog geen eindafrekening over 2020 ontvangen hebben. Onduidelijk is of de werkelijke kosten mee- of tegenvallen en of dit een structureel effect heeft op de kosten in 2021 en verder.
We lopen hier dus duidelijk een financieel risico.
Daarnaast blijven de kosten van woningaanpassingen altijd een onzekere factor. Vooral grote woningaanpassingen hebben een grote impact op het kostenplaatje. Het verloop daarvan is niet te voorspellen.
Tenslotte noemen we hier nog de kosten van de Regiotaxi. Tot en met februari 2020 zagen we een duidelijke volumestijging. In deze periode van COVID-19 zien we juist lagere volumes. Als de ritten weer op het niveau van februari 2020 komen verwachten we een budgetoverschrijding.

Beheersmaatregel
In 2020 hebben we een analyse gemaakt van de groei van de inzet van huishoudelijke verzorging en vervoersvoorzieningen. Deze groei hangt vooral samen met het ingevoerde abonnementstarief voor de Wmo en brengt steeds hogere kosten met zich mee. Lokaal en regionaal denken we na over stuurknoppen om hiermee om te gaan.

Risico
De resultaten van de grondexploitaties zijn gebaseerd op uitgangspunten en parameters die, gelet op de huidige markt en de huidige inzichten, het meest reëel lijken voor de looptijd van het project. Deze inschattingen resulteren in één projectresultaat. Het is en blijft echter altijd een inschatting van de toekomst. Kansen en risico’s binnen een project kunnen er voor zorgen dat het projectresultaat in de toekomst afwijkt. Om een goed inzicht te krijgen in de risico’s voeren we jaarlijks een risicoanalyse uit. Dit doen we via de Monte Carlo Methode.
We verwijzen hiervoor naar de paragraaf grondbeleid en het Meerjarenprogramma grondbedrijf (MPG) 2021-2024. De paragraaf beschrijft op hoofdlijnen het grondbeleid, de financiële positie en het weerstandsvermogen van het grondbedrijf. Het MPG gaat een slag dieper dan de paragraaf en geeft o.a. inzicht op een detailniveau per project.

Beheersmaatregel
Om risico’s op te vangen, moeten we een bepaald bedrag reserveren. Hoe groot dat bedrag moet zijn, hangt af van hoe groot de kans is dat een risico zich voor doet. We maken hiervoor gebruik van de Monte Carlo Methode. Dat is een statistische berekening die alle risico’s goed in kan schatten en waarderen.

Alle per project berekende risico’s hebben we bij elkaar opgeteld. Dat is het bedrag wat we dus minimaal beschikbaar moeten hebben om alle risico’s in voldoende mate af te kunnen dekken. De risico’s dekken we af met de Algemene Bedrijfsreserve Grondbedrijf (ABR). De ABR bedraagt per 31 december 2020 € 22,75. Bij het Najaarsbericht 2020 werd per die datum € 19,67 miljoen verwacht. Dat is dus € 3,08 miljoen hoger dan geraamd. Dit komt met name door hogere opbrengst verkoop van beheergronden /panden, extra geld dat voor de afvalstoffenheffing niet nodig is en een deel van het budget voor Taskforce versnelling woningbouw dat nog niet geheel is uitgegeven.

Bij de programmabegroting 2021-2024 is besloten om € 5,7 (€ 2 miljoen dynamisch stadscentrum, € 3,1 miljoen voor voorzieningen ontmoeten, sport en cultuur, € 0,5 miljoen voor meekoppelkansen voor het waterveiligheidsproject Meanderende maas, € 75.000 voor voorbereidingskosten van het Golfbad) van de ABR af te romen. De geactualiseerde Monte Carlo analyse geeft een totaal benodigd risicobedrag van € 5,63 miljoen per 1-1-2021. Dit bedrag is dus ook gelijk de minimale stand die de ABR moet hebben. De ABR kent per 1-1-2021 ruim € 11 miljoen aan financiële ruimte. Dit (restant)bedrag wordt conform de Programmabegroting 2021-2024 achter de hand gehouden voor de ambities van de versnelling woningbouwproductie en bedrijventerreinen. De Taksforce is belast met de uitwerking van deze ambities. In de Programmabegroting 2022-2025 wordt het voorstel afgewogen.

Risico
In 2022 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Na beëindiging van het wethouderschap ontvangt een wethouder een ontslaguitkering, tenzij de pensioengerechtigde leeftijd is bereikt. Dat is geregeld in de Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers (Appa). Voor de voormalige wethouders hebben we een voorziening wachtgeld wethouders. Voor de zittende wethouders is niet in te schatten of ze aanspraak gaan maken op het wachtgeld. Als ze aanspraak maken kunnen we niet met een redelijke mate van zekerheid het bedrag schatten. Daarom is een directe storting in de voorziening wachtgeld wethouders niet toegestaan. Als compensatie voor deze onzekere toekomstige wachtgeldverplichtingen wordt jaarlijks een bedrag van € 103.000 in de bestemmingsreserve wachtgeld wethouders gestort.
De maximale wachtgeldverplichting van de huidige vijf wethouders bedraagt € 1,17 miljoen. Bij het daadwerkelijk ontstaan van de wachtgeldverplichting zal moeten blijken of de reserve wachtgeld wethouders volstaat voor het aanvullen van de voorziening wachtgeld wethouders. Na de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 zit er naar verwachting € 0,41 miljoen in de reserve wachtgeld wethouders.

Een bijkomend risico is dat we te maken kunnen krijgen met een verlengde wachtgelduitkering. In het slechtste geval zou dit bij blijvende arbeidsongeschiktheid kunnen doorlopen tot de AOW leeftijd.  
Echter dit is niet duidelijk maar dat zou wel ongeveer € 1 miljoen extra kosten kunnen opleveren.

Beheersmaatregel
In de begroting wordt jaarlijks een bedrag van € 103.000 gestort in de reserve wachtgeld wethouders. Indien de jaarlijkse storting niet voldoende is dan wordt het tekort eenmalig aangevuld in het jaar waarin het zich voordoet.

Risico
De organisatie staat onder druk. Op een aantal terreinen bestaat er meer ambitie dan we kunnen realiseren. De benchmark onderbouwde ons gevoel dat we niet alles kunnen oppakken. In de prioriteitennota is dit toegelicht en besproken.

In totaal lagen/ liggen er knelpunten in de organisatie ter omvang van circa 40 fte (+ kosten € 500.000). In de  programmabegroting 2021-2024 is jaarlijkse financiële ruimte vrijgemaakt voor:

• Uitvoering sociaal domein: € 570.000 (€ 600.000, met dekking van € 30.000 op andere budgetten)
• Basis op orde en versnelling woningbouw/ bedrijventerreinen: € 370.000 (plus eenmalig € 400.000 voor de taskforce, eerder raadsbesluit)
• Versterken gemeentelijke organisatie (inclusief ICT): € 560.000

Daarnaast is onderzoek gedaan naar draagkracht van het grondbedrijf om te kijken in hoeverre extra capaciteit ten laste van concrete grondexploitaties gebracht kunnen worden. Dit heeft geleid tot een post nieuw beleid waarbij eenmalig € 500.000 in 2021 en € 92.000 voor de jaren erna beschikbaar is gesteld.  

Voor voorzieningen ontmoeten, sport en cultuur is een investeringsimpuls opgenomen van afgerond € 3 miljoen. Hierin is nadrukkelijk rekening gehouden met extra capaciteit voor projectleiding e.d. om deze projecten uit te voeren.

Met deze extra investering in de organisatie is het risico sterk verkleind, maar blijft aanwezig omdat niet alle knelpunten hiermee opgelost zijn/ kunnen worden.

Beheersmaatregel
Een gesprek over prioritering zal vaker en scherper gevoerd worden om te zorgen voor permanente afstemming tussen benodigde en beschikbare capaciteit (in kwalitatieve en kwantitatieve zin).

Risico
De aanbesteding van specialistische jeugdhulp voor 2021 en verder is in het voorjaar stopgezet als gevolg van de COVID-19. Tegelijkertijd is via een noodprocedure de inkoop van specialistische jeugdhulp voor het jaar 2021 in gang gezet. In juni 2020 heeft het RBO (Regionaal Bestuurlijk Overleg) een besluit genomen over de manier waarop we specialistische jeugdhulp in 2021 inkopen.
Het laatste kwartaal van 2020 stond in het teken van de implementatie van de inkoop 2021.
De implementatie heeft in grote lijnen betrekking op 3 onderdelen:

• Inrichten van de administratie
• Voorbereiden van de toegang op de nieuwe manier van toekenning van zorg
• Opzetten van monitoring

Een deel van de implementatie is in 2020 gebeurd. Een deel loopt door in het eerste kwartaal van 2021.
Daarnaast is in het najaar van 2020 de aanbestedingsprocedure voor de inkoop van specialistische jeugdhulp vanaf 2022 gestart. Het is de bedoeling dat deze halverwege 2021 wordt afgerond, waarna de tweede helft van 2021 ook in het teken staat van implementatie. Dat gebeurt langs dezelfde 3 lijnen.

De 2 implementatietrajecten vormen een uitdagende klus. Mogelijk leidt dit tot extra kosten. De hoogte daarvan kunnen we niet inschatten.

Daarnaast vormen de inkoop 2021 en inkoop vanaf 2022 een onzekerheid. In 2021 kopen we op een andere manier in dan nu, waarbij we ook werken met een nieuw productenboek. Daarbij zijn bij de financiering van aanbieders prikkels ingebouwd om meer op kosten te gaan sturen. Verder krijgt de toegang een grotere rol in de toewijzing van zorg. De praktijk zal leren wat de effecten hiervan zijn.

De inkoop vanaf 2022 is ook een onzekerheid. Dat geldt onder andere voor de inkoopmethodiek vanaf 2022 (volledig pxq) en voor de uitkomsten van de aanbesteding. Bovendien worden vanaf 2022 de regionale solidariteitsafspraken opnieuw bekeken. Tenslotte wijzigt vanaf 2022 het woonplaatsbeginsel. Dat zorgt voor een aanpassing welke gemeente verantwoordelijk is voor welke jeugdige. Hoe dat uitpakt voor onze regio en specifiek Oss is nog niet bekend.
De continuering en inzet van specialistische jeugdhulp voor onze jeugdigen blijft uiteraard gegarandeerd.
Naast dit risico houden we in de begroting rekening dat we vanaf het jaar 2023 € 1,7 miljoen extra geld krijgen vanuit het Rijk voor de uitvoering van jeugdhulp. We gaan ervan uit dat we dit geld ontvangen en nemen het daarom bewust niet op als risico. Er is een landelijk onderzoek uitgevoerd naar de tekorten van gemeenten op jeugdhulp. Daaruit blijkt dat gemeenten structureel te weinig middelen hebben. Het is aan een nieuw kabinet om te beslissen of gemeenten er structureel extra geld bij krijgen.

Beheersmaatregel
We volgen de ontwikkelingen en worden regelmatig geïnformeerd door de projectgroep die de nieuwe inkoop voorbereidt. Verder hebben we intern een projectgroep voor de implementatie.

Risico
Het winkelgedrag van de consument verandert. De laatste jaren is een verschuiving zichtbaar naar online shoppen, die ten koste gaat van het fysiek winkelbezoek. Met name de middelgrote steden, waartoe Oss behoort, is getroffen door deze ontwikkeling, die zich heeft vertaald in jaarlijks afnemende parkeeropbrengsten.
Als gevolg van de huidige COVID-19 pandemie heeft het online bestellen van goederen door consumenten (gedwongen) een grote vlucht genomen. De verwachting is dat na COVID-19 een “nieuwe normaal” gaat ontstaan waarbij structureel meer inkopen via internet worden gedaan en minder bezoek aan de binnenstad gaat plaatsvinden. Tevens zullen diverse winkels en andere voorzieningen in de binnenstad zodanig getroffen zijn door COVID-19 dat zij de deuren definitief moeten sluiten.
Het gevolg van dit alles is naar verwachting dat er structureel minder bezoekersparkeren zal plaatsvinden binnen het gebied met parkeerregulering. Vooralsnog is volstrekt onduidelijk welke omvang deze wijziging heeft en wordt deze ingeschat op € 350.000 tot € 500.000 (= 15-25% minder bezoekersparkeren) aan minderopbrengsten per jaar.

Beheersmaatregel
We maken een nieuw beleidsplan parkeren. Op langere termijn lijken meer ingrijpende beleidswijzigingen noodzakelijk om in te spelen op de veranderde parkeer-werkelijkheid. Dit zal in een nieuw parkeerbeleidsplan worden opgenomen.
Daarnaast gaan we kijken of we de afdracht aan de reserve mobiliteit anders kunnen vormgeven.

Risico
Op dit moment wordt de verdeling van het gemeentefonds over de gemeenten herzien. Dit is nodig omdat de verdeling van het rijksgeld over de gemeenten in de loop van jaren is scheefgegroeid. Sommige gemeenten kregen te veel, anderen te weinig. De herverdeling heeft betrekking op 2 onderdelen:

• Herverdeling gelden sociaal domein
• Herverdeling overig deel gemeentefonds

Eerder is de invoering uitgesteld naar 1-1-2022. Ondertussen is de invoeringsdatum van de nieuwe verdeelstelsel verder doorgeschoven naar 1-1-2023. Als reden noemt de minister BZK de huidige financiële positie van de gemeenten, waaronder de tekorten bij de jeugdzorg. Daarover moet eerst duidelijkheid komen en die komt pas bij de kabinetsformatie.

De grote lijnen van de gevolgen van de herijking in het sociaal domein zijn gepresenteerd in het eindrapport van onderzoeksbureau AEF. De grootste gemeenten zouden er fors op vooruit gaan, de kleinere gemeenten gaan achteruit. De voorlopige cijfers zijn gebaseerd op een adviesaanvraag aan de raad voor het openbaar bestuur. Een nieuw kabinet moet nog besluiten of het door gaat.
De voorlopige cijfers geven aan dat Oss een voordeel zou hebben van per saldo € 18 per inwoner, waarvan € 84 nadeel door het sociaal domein en € 102 voordeel in het overige gedeelte. Voor Oss komt dit neer op ruim € 1,6 miljoen.
De onderhandelingen over de herverdeling en de totale omvang van het gemeentefonds tussen VNG en het Rijk zijn bezig maar zullen pas echt vorm krijgen als er een nieuw kabinet is.

Beheersmaatregel
We volgen de ontwikkelingen kritisch.

Risico
In het beleidsplan 2020-2023 VRBN staan vier ontwikkelopgaven:

• Ontwikkelen naar een informatiegestuurde netwerkorganisatie;
• Verbeteren van het samenspel met gemeenten;
• Behoud van sterke “kolommen” (Brandweer, GHOR en Bevolkingszorg) die de veiligheidsregio kunnen dragen;
• Doorontwikkeling organisatie.

De kosten van de doorontwikkeling worden betaald uit reserves van de Veiligheidsregio Brabant Noord. Eind 2021 vindt een evaluatie plaats waarin wordt gekeken naar de noodzaak en effectiviteit van de ontwikkelde oplossingen en voorzieningen. Daar kunnen eventuele structurele lasten uit voortvloeien.
Daarnaast kan Corona – net als de Wetsevaluatie Wet veiligheidsregio’s – gevolgen hebben voor het takenpakket van VRBN. En de landelijke ontwikkelingen op het gebied van taakdifferentiatie tussen vrijwilligers en beroepsmedewerkers van de brandweer kunnen – in potentie – grote consequenties hebben voor de manier waarop de brandweer landelijk en binnen Brabant-Noord wordt georganiseerd. Dit kan mogelijk ook financiële gevolgen hebben. Deze mogelijke gevolgen zijn op dit moment niet in te schatten. De gevolgen hiervan kunnen grote impact op de organisatie van de brandweer hebben, die van oudsher een vrijwillige organisatie is. Het kan leiden tot het (gedeeltelijke of volledig) einde van vrijwillige brandweer en een loonkostenstijging van 30% tot 50%. Het risicobedrag hiervoor is in deze tabel vertaald.
Ook een punt van zorg is de huisvesting, nieuw- en verbouw kazernes alsmede de nieuwe hoofd- en nevenvestiging. Dit in verband met prijsstijgingen en nieuwe ontwikkelingen zoals duurzaamheid, stikstof en PFAS.

Beheersmaatregel
De minister van Justitie en Veiligheid, het Veiligheidsberaad en de Brandweerkamer onderzoeken of de rechtspositie van brandweervrijwilligers anders kan worden ingekleurd. De VRBN streeft er naar om de financiële impact zo klein mogelijk te houden.

Risico
Met het invoeren van de Omgevingswet is geregeld dat de (bevoegd gezag) taken met betrekking tot Bodem overgaan van Provincie naar Gemeente. Oorspronkelijk zouden deze taken worden overgedragen per 1 januari 2021. Met het uitstel van de Omgevingswet is nu de overdracht van de taken op 1-1-2022. Daarnaast bekijken we binnen de implementatie van de taken waar deze taken binnen de organisatie (IBOR, VTH) worden ondergebracht. Overigens worden de taken Externe Veiligheid en Geluid ook overgedragen. Het is op dit moment onduidelijk wat de exacte impact is voor Oss. Er is begin 2021 nog steeds geen duidelijkheid vanuit het rijk hoe e.e.a. financieel geborgd wordt.

Beheersmaatregel
In het kader van de Omgevingswet onderzoeken we welke taken exact naar de gemeente komen. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheid van dekking van de kosten voor de bovengenoemde taken. Het is al duidelijk dat Provincie geen geld of personeel overdraagt naar de gemeente maar er wordt gesproken over herverdeling van budget Ruimtegebruik Bodem van de Rijksoverheid naar de uitkering Algemene uitkering. Dit budget bedraagt circa € 150 miljoen. Als eenzelfde verdeling plaatsvindt als destijds bij BAG, BGT zou het hier gaan om een Rijksbijdrage van € 0,5 miljoen (op dat moment hebben we voldoende dekkingsmiddelen). Wellicht valt dit nog gunstiger uit i.v.m. het grote aantal locaties binnen de gemeente Oss. Dit is afhankelijk van de verdeelsleutel die uiteindelijk wordt vastgesteld. Inmiddels hebben we een brede werkgroep die deze materie integraal benaderd. Zij komen met een notitie waarin meerdere scenario’s zijn opgenomen.

Risico
In 2020 zijn er onverwachte ondieptes in de haven van Oss en het Burgemeester Delenkanaal geconstateerd. Om een duurzame goede bereikbaarheid en functioneren van de haven en kanaal te garanderen dienen deze uitgediept te worden. Doel is om dit in 2022 uit te gaan voeren. In 2021 bestaat het risico dat niet gewacht kan worden met het op plaatsen baggeren, omwille van de bereikbaarheid van de haven. In dat geval is het doel om zo beperkt mogelijk te baggeren, om het overige uiteindelijk in één geheel uit te kunnen voeren. Risico voor 2021 bedraagt circa € 200.000.

Beheersmaatregel
Naar aanleiding van de signalen en extra benodigd onderhoud kijken we bij de volgende doorrekening van de beheerbegroting haven naar een correctie van de levensduur en bijbehorend kengetal. Dit doen we op basis van ervaringen en externe expertise (lange termijn). Het tekort zullen we melden bij de programmabegroting 2022-2025. Dan hebben we meer duidelijkheid over de uitvoering en de kosten.

Risico
Op 1 juni 2017 zijn de richtlijnen CROW P132 (werken in of met verontreinigde grond en of grondwater) CROW P307 (kabels en leidingen in verontreinigde bodem) en CROW 400 (werken in of met verontreinigde bodem) gepubliceerd. De herziening van de CROW 400 is december 2017 gepubliceerd en, na een overgangstermijn van een jaar, is deze van 1 januari 2019 uitsluitend nog van toepassing. Na de wettelijke overgangstermijn van een jaar wordt er door de aannemers (lees grondroerders), die werkzaamheden uitvoeren, vanaf april 2020 strenger toegezien op het aanleveren van bodemgegevens in de vorm van een bodemrapport waarin ook de veiligheid en gezondheidsrisico’s (V&G rapportage) worden opgenomen. De consequenties van het vaststellen van deze richtlijnen waren tot nu toe niet te overzien. De basis voor de CROW richtlijnen komen voort uit Arbowet art. 3 en 4,2 en 4,2 derde lid van het Arbeidsomstandighedenbesluit. Aannemers moeten zich houden aan regels en voorschriften voor het werken in verontreinigde grond. Maar de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de grondroerders ligt ook bij de grondeigenaar ic opdrachtgever (lees Gemeente Oss), art. 10 Arbobeleid (voorkomen van gevaren voor derden).

Het raadplegen en rapporteren van bodeminformatie en het vaststellen van de veiligheidsmaatregelen brengt aanzienlijke meerkosten met zich mee bij projecten zoals het vervangen van openbare verlichting.
De richtlijnen zijn een feit en worden door steeds meer partijen gehanteerd. In het voorjaar 2021 komen wij met een notitie wat de incidentele en structurele consequenties zijn voor de organisatie.

Beheersmaatregel
De komende maanden onderzoeken we de gevolgen van de richtlijnen, richten het proces in en brengen we de definitieve kosten in beeld. Het betreft hier wettelijke verplichtingen(ARBO-wet). Het is nog onduidelijk wat de extra kosten zijn die aannemers voor deze maatregel gaan berekenen ten zien van de extra belasting op de uitvoering van de werkzaamheden. We brengen extra kosten en keuzemogelijkheden in beeld in het integraal beheerplan wat in 2021 wordt opgesteld.

Risico
Voor het  onderhoud van bomen is extra geld beschikbaar gesteld omdat meer bomen ziek worden en hierdoor meer en vaker onderhoud nodig is met behulp van een hoogwerker. Uit VTA (boomveiligheidsinspecties) blijkt dat er steeds meer R&A (risico en attentie) bomen zijn. De kosten om inspecties aan bomen uit te voeren zijn onvermijdbaar en wettelijk verplicht, ook omdat er steeds meer claims bij de gemeente worden ingediend. Als wij niet kunnen aantonen dat inspecties en maatregelen hebben plaats gevonden dan leidt dit tot meer claims en rechtszaken.
De warme en droge zomers hebben tot gevolg dat meer bomen dood gaan en er meer onderhoud nodig is. Als deze trend zich doorzet, zal het aantal bomen dat sterft toenemen.
Het kappen en snoeien kan niet in de tijd worden uitgesteld als uit de inspectie blijkt dat dit moet gebeuren.
Het verzekeren tegen (storm)schade door omgevallen bomen is erg kostbaar.
Bij de jaarrekening over 2020 hadden we een tekort van afgerond € 50.000 voor het onderhoud van grote bomen. Dit heeft te maken met het gegeven dat er meer gesnoeid moest worden (vooral dood hout verwijderen) omdat dit uit de VTA-inspecties is gebleken. Daarnaast hebben we flink meer water moeten geven om vooral de jonge bomen in leven te houden.

Beheersmaatregel
De komende jaren volgen hoe de bomenpopulatie zich door de klimaatverandering ontwikkelt. We brengen extra kosten en keuzemogelijkheden in beeld. In het komende Integrale Beheerplan Openbare Ruimte worden de aanpassingen als gevolg van de klimaatverandering zoveel mogelijk meegenomen.

Risico
In 2014 heeft de raad besloten het beheer van de Horizonscholen aan stichting SAAM scholen over te dragen. Het bleek niet eenvoudig om dit besluit uit te voeren, omdat er bij SAAM zorgen waren over de exploitatielasten van de gebouwen en de staat van onderhoud. In juni 2018 is een compromis gevonden tussen de wens van SAAM om de gebouwen zelf te beheren en onze wens om alle schoolbesturen gelijk te behandelen. Het compromis leidt ertoe dat horizonschool Noorderlicht een MFA wordt, vanwege de invulling van de leegstand in het gebouw. In dit gebouw voeren SAAM en de gemeente gezamenlijk het onderhoud en beheer uit. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over het leegstandsrisico in dit gebouw. De gemeente wordt eigenaar van de leegstand en betaalt daarvoor een met stichting SAAM overeengekomen bedrag voor onderhoud en beheer.

Daarnaast gaan we als gemeente nog een aantal aanpassingen uitvoeren, zoals het verbeteren van de luchtbehandeling bij de Komeet en het aanbrengen van tussenmeters om energieverbruik te meten.
Door capaciteitsproblemen bij gemeente en bestuurlijke wijziging bij SAAM is de administratieve en uitvoerende afwikkeling nog gaande. 

Beheersmaatregel
We verwachten in het laatste kwartaal van 2021 tot een administratieve afhandeling van dit project te komen.

Risico
BSOB heeft te maken met stijgende kosten vanwege het toenemend aantal WOZ-bezwaren via No Cure No Pay (NCNP) bureaus. Dit leidt tot extra personele inzet en hogere proceskosten om bezwaren af te kunnen handelen. Deze bureaus krijgen een vergoeding per bezwaar en hebben hier een verdienmodel in gevonden. Zolang de uitgangspunten die hieraan ten grondslag liggen wettelijk niet gewijzigd worden, zullen deze kosten blijven bestaan met het risico dat ze nog toe gaan nemen. Dit is een landelijke trend.

Daarnaast gaat in 2022 de wetswijziging Waarderen op Oppervlakte in. Het aantal BAG-mutaties dat gemeenten daarvoor aangeleverd hebben, is hoger dan vooraf verwacht. Het verwerken van deze mutaties zal extra kosten met zich mee brengen en daarnaast legt dit druk op de organisatie met risico op achterstanden op andere processen tot gevolg. BSOB is gestart met het robotiseren van processen. Het is onzeker of de eerder opgelegde taakstelling in het licht van deze ontwikkeling te realiseren is in het vooraf ingeschatte tempo.

Beheersmaatregel
Inwoners hebben recht om bezwaar te maken. BSOB heeft de manier waarop dit kan voor de inwoner zo toegankelijk mogelijk gemaakt. Dit om de noodzaak om NCNP bureaus in te schakelen te beperken.
BSOB zal extra inhuren om mutatieverwerkingen te kunnen realiseren, verder komt er een masterplan voor de verdergaande automatisering met terugverdienperspectief op de langere termijn.

Risico
Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) mag niet meer als basis voor toestemming voor activiteiten worden gebruikt. Op basis van het PAS werd vooruitlopend op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden, alvast toestemming gegeven voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor die gebieden. Inmiddels is de Spoedwet Aanpak Stikstof van kracht en zullen infra en bouwprojecten, maar ook landbouw en bedrijfsactiviteiten bij stikstofdepositie >0,00 mol\hc\ja stappen moeten ondernemen ter reductie van hun stikstof en ammoniak uitstoot. De commissie Remkens heeft inmiddels (adviesrapport ‘Niet alles kan’ - juni 2020) aanbevelingen gedaan voor de structurele aanpak van stikstof in Nederland. Dit advies geeft, zoals de titel al doet vermoeden, duidelijk aan dat stikstof een knelpunt blijft. Er worden ook adviezen voor de korte termijn gegeven (voor de sector bouw met name de invoering van een drempelwaarde), maar deze zijn nog niet ingevoerd en in de praktijk veranderd er dus vooralsnog niets. Tot het moment dat er meer concrete maatregelen bekend zijn blijft dit een risico.
Daarnaast is er een risico met betrekking tot PFAS. Met nieuwe landelijke normen hoopt Nederland projecten weer op gang te brengen. Voor de provincie Noord-Brabant is een nieuwe norm PFAS opgesteld aan de hand van bodemonderzoeken in Noord-Brabant. Deze nieuwe norm is voor sommige stoffen binnen PFAS iets ruimer dan de landelijke norm. Toch betekent dit dat we meer dan vroeger geconfronteerd worden met meerkosten voor onderzoekskosten naar PFAS en toenemende kosten voor afvoeren van gronden die vervuild zijn met PFAS. De extra onderzoekskosten kunnen we berekenen, echter de meerkosten van projecten zijn te sterk afhankelijk van diverse factoren (o.a. locatie, aanbesteding, concentratie PFAS, hergebruik). Uit een eerste analyse blijkt dat het aantal projecten, die met meerkosten worden geconfronteerd, beperkt zal blijven. Veelal kan de grond hergebruikt worden. Wel worden flinke meerkosten verwacht bij een aantal specifieke locaties in Oss. Dit betekent dat we voor werkzaamheden aan de openbare ruimte geen structurele meerkosten PFAS kunnen ramen maar dat we alleen op incidenten kunnen doorrekenen. Veelal is dit ook afhankelijk van herkeuringen of aanbestedingen. Op dit moment beschikken we nog niet over ervaringscijfers. Dat moet de komende maanden duidelijk worden. Daarom stellen we voor om de incidentele meerkosten aan projecten periodiek in tussenrapportages te melden.

Beheersmaatregel
We volgen de ontwikkelingen nauwlettend en stemmen deze intern goed met elkaar af.
In november 2020 is een bodemkwaliteitskaart PFAS en bijbehorende Nota bodembeheer PFAS opgeleverd. Deze leggen we begin 2021 aan de raad voor besluitvorming. Bij vaststelling van de Bodemkwaliteitskaart PFAS wordt het voor PFAS eenvoudiger om grondverzet uit te voeren en is geen onderzoek naar PFAS nodig, tenzij de locatie verdacht is op het voorkomen van PFAS. Hiermee worden tijd en kosten bespaard. De vastgestelde bodemkwaliteitskaart PFAS kan gebruikt worden als bewijsmiddel voor de kwaliteit van vrijkomende grond en de ontvangende bodem.

Risico
De gemeente Bernheze, ’s-Hertogenbosch en Oss hebben, samen met de provincie Noord-Brabant als mede-opdrachtgever, een masterplan opgesteld voor een bedrijventerrein dat uiteindelijk 80 hectare kan worden. Er zal een gefaseerde ontwikkeling plaatsvinden.

In eerste instantie wordt 50 hectare ontwikkeld met een verdeling van ongeveer 30 hectare voor zeer grootschalige logistiek en ongeveer 20 hectare voor andere vormen van ruimte-extensieve bedrijvigheid, zoals circulaire economie en regionale verplaatsers. De overige circa 30 hectaren wordt doorgeschoven naar een tweede fase. Op grond hiervan zijn de resterende 30 hectaren bij de grondexploitatieberekening afgewaardeerd naar agrarische grondwaarde van € 6 per vierkante meter.

Het verwachte verlies van Heesch West bedraagt eind 2030 in totaal € 43,7 miljoen (eindwaarde). De deelnemende gemeenten hebben hiervoor volledig een verliesvoorziening gevormd. Onze verliesvoorziening bedraagt € 13,1 miljoen (30% aandeel). De gezamenlijke boekwaarden van Heesch West (1-1-2021) bij de gemeenten bedraagt ongeveer € 72,5 miljoen.
De exploitatieberekening bevat risico’s op het gebied van gronduitgifte tempo, grondprijzen en rente. Wat de gevolgen van het COVID-19 voor Heesch West zullen zijn is moeilijk te voorspellen en daar is vooralsnog geen rekening mee gehouden. In zijn algemeenheid wordt vastgesteld dat de gronduitgifte in de regio in 2020 ondanks de crisis hoog was en ook de belangstelling voor het terrein Heesch West is verder toegenomen.

Beheersmaatregel
Boven op de verliesvoorziening hebben we een risicoreserve Heesch West van € 2,04 miljoen gevormd. Daarmee kunnen we eventuele onverwachte tegenvallers opvangen en is dit risico volledig afgedekt (en valt het dus in de categorie 'groen'). We actualiseren jaarlijks de onderliggende grondexploitatieberekening.

Risico
Naar aanleiding van een tussenuitspraak van de rechtbank van 17 augustus 2017 hebben burgemeester en wethouders op 14 november 2017 (herstelbesluit) besloten om een planschadevergoeding van
€ 109.200 toe te kennen aan Exploitatiemaatschappij “De Voorste Heide B.V.”.  Op 18 december 2019 heeft de rechtbank besloten om het beroep tegen het herstelbesluit ongegrond te verklaren. In een eerdere tussenuitspraak heeft de rechtbank er echter op gewezen dat haar einduitspraak niet tot een lagere tegemoetkoming kan leiden dan € 109.200. Hofmans heeft hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank van 18 december 2019. Vooralsnog is een schatting van de definitieve uitspraak en het uit te betalen bedrag niet te geven. Tot die tijd houden we het bedrag van de tussenuitspraak aan.

Beheersmaatregel
De uiteindelijke uitspraak van de Raad van State zou kunnen leiden tot een ander bedrag aan planschadevergoeding. We zullen u dan zo snel mogelijk in een voorstel informeren over de omvang van de kosten.